 |
| Zygmunt I Stary, Jan Matejko |
Zygmunt I Stary – król Polski w latach 1506 – 1548
„Włosy miał ciemne, duże brwi, groźne wejrzenia, policzki zabarwione naturalnym rumieńcem; cała postawa wzbudzała szacunek, a roztropna natura nie pominęła niczego, co się łączyło z pełnią ludzkiej urody.”*
„Włosy miał ciemne, duże brwi, groźne wejrzenia, policzki zabarwione naturalnym rumieńcem; cała postawa wzbudzała szacunek, a roztropna natura nie pominęła niczego, co się łączyło z pełnią ludzkiej urody.”*
Zygmunt był ósmym synem Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety
Habsburżanki. Szanse na przejęcie przez niego kiedykolwiek rządów były nikłe. Z
tego względu nie bardzo było wiadomo, co
z nim zrobić. Pojawiały się plany, że może jego starszy brat Aleksander
wydzieli mu dzielnicę na Litwie (pomysł spotkał się z odmową Aleksandra). Miał
nikłe szanse objąć tron w Austrii. Planowano, że być może Zygmunt obejmie tron
Mołdawii, jeśli uda się ją zdobyć. W końcu pojawiły się nawet pomysły,
wydzielenia mu części ziem na Mazowszu, zgłoszenie jego kandydatury do tronu
szwedzkiego lub wstąpienia królewicza na służbę Republiki Weneckiej. Wreszcie
zaopiekował się nim jeden ze starszych braci
- Władysław, król Czech i Węgier. Przez 3 lata przebywał na Węgrzech,
gdzie zdobywał potrzebne doświadczenie. Dzięki staraniom brata, Zygmunt dostał
w późniejszych latach kilka księstw. Na przestrzeni lat wspinał się w swojej
karierze coraz wyżej. Z woli Władysława stał się namiestnikiem Dolnych i
Górnych Łużyc. Po śmierci Aleksandra, wreszcie udało mu się zająć tron polski i
litewski.
W czasie jego panowania, niemałe problemy tworzyli sąsiedzi Królestwa. Długoletnie wojny z Moskwą oraz tzw. przymierze habsbursko - moskiewskie (przymierze cesarza Maksymiliana Habsburga i księcia moskiewskiego Wasyla III przeciwko Polsce) sprawiły, że w 1515 roku zwołano kongres wiedeński, którego celem było unormowanie stosunków politycznych. Mimo wszystko w późniejszych latach dochodziło do pewnych starć. W 1526 roku Habsburgowie przejęli tron w Czechach po Ludwiku Jagiellonie, królu Czech i Węgier. Na Węgrzech wybuchła wojna domowa pomiędzy Janem Zapolyą i Ferdynandem Habsburgiem. Polska nie zaangażowała się w ten konflikt. W 1539 Zygmunt zaślubił swoją córkę Izabelę z Zapolyą pod warunkiem, że ten zawrze porozumienie z Habsburgiem. Według porozumienia królem Węgier miał zostać Zapolya, ale po jego śmierci korona miała przypaść Habsburgom. Jednak, gdy w 1540 roku Jan zmarł, możni węgierscy wybrali na króla jego syna, czyli wnuka Zygmunta Starego. Tym samym Izabela została regentką. Zygmunt odmówił pomocy swej córce, bo twierdził, że powinna uszanować układ z Habsburgami. Pomocy udzielił jej sułtan Sulejman, który w ten sposób przejął władzę nad częścią Węgier.
Król był także zmuszony prowadzić kolejną wojnę z Zakonem Krzyżackim, która wybuchła w 1519 roku. Spór zakończył się już w 1521 roku. Układ polsko – krzyżacki podpisano w 1525 roku. Wielki Mistrz Zakonu – Albrecht (siostrzeniec Zygmunta) – otrzymał tytuł księcia w Prusach, a Prusy zakonne stały się lennem Polski. Hołd lenny został złożony 10 kwietnia 1525 roku na rynku w Krakowie. Co prawda w wyniku tego układu na północnych rubieżach państwa polskiego powstało państwo pruskie, które da w przyszłości w kość Polsce, ale mimo wszystko był to pewnie największym sukcesem Zygmunta Starego.
W czasie jego panowania, niemałe problemy tworzyli sąsiedzi Królestwa. Długoletnie wojny z Moskwą oraz tzw. przymierze habsbursko - moskiewskie (przymierze cesarza Maksymiliana Habsburga i księcia moskiewskiego Wasyla III przeciwko Polsce) sprawiły, że w 1515 roku zwołano kongres wiedeński, którego celem było unormowanie stosunków politycznych. Mimo wszystko w późniejszych latach dochodziło do pewnych starć. W 1526 roku Habsburgowie przejęli tron w Czechach po Ludwiku Jagiellonie, królu Czech i Węgier. Na Węgrzech wybuchła wojna domowa pomiędzy Janem Zapolyą i Ferdynandem Habsburgiem. Polska nie zaangażowała się w ten konflikt. W 1539 Zygmunt zaślubił swoją córkę Izabelę z Zapolyą pod warunkiem, że ten zawrze porozumienie z Habsburgiem. Według porozumienia królem Węgier miał zostać Zapolya, ale po jego śmierci korona miała przypaść Habsburgom. Jednak, gdy w 1540 roku Jan zmarł, możni węgierscy wybrali na króla jego syna, czyli wnuka Zygmunta Starego. Tym samym Izabela została regentką. Zygmunt odmówił pomocy swej córce, bo twierdził, że powinna uszanować układ z Habsburgami. Pomocy udzielił jej sułtan Sulejman, który w ten sposób przejął władzę nad częścią Węgier.
Król był także zmuszony prowadzić kolejną wojnę z Zakonem Krzyżackim, która wybuchła w 1519 roku. Spór zakończył się już w 1521 roku. Układ polsko – krzyżacki podpisano w 1525 roku. Wielki Mistrz Zakonu – Albrecht (siostrzeniec Zygmunta) – otrzymał tytuł księcia w Prusach, a Prusy zakonne stały się lennem Polski. Hołd lenny został złożony 10 kwietnia 1525 roku na rynku w Krakowie. Co prawda w wyniku tego układu na północnych rubieżach państwa polskiego powstało państwo pruskie, które da w przyszłości w kość Polsce, ale mimo wszystko był to pewnie największym sukcesem Zygmunta Starego.
 |
| Hołd Pruski, Jan Matejko |
Król Zygmunt miał dwie żony, ale jego pierwszą miłością była mieszczka Katarzyna z którą miał trójkę dzieci. Odprawił ją dopiero po wielu latach, gdy ugiął się pod presją senatorów. W 1512 roku żoną króla została Barbara Zapolya. Podobno małżeństwo było bardzo szczęśliwe, ale Barbara zmarła nagle w 1515 roku. W1518 roku jego żoną została Bona Sforza d’Aragona, księżniczka włoska. Początkowo układało im się dobrze, ale później poróżniły ich cele polityczne. Królowej zarzucano, że niewygodnych przeciwników traktowała trucizną… sama od niej zginęła.
Źródło: Poczet królów i książąt polskich
autorstwa Lecha Bielskiego i Mariusza Trąby
* J.L.
Decjusz, Księga o czasach króla Zygmunta.
Przekład według wydania W. Czermaka 1901 zespół pod kierunkiem k.
Kumanieckiego. Warszawa 1960
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz