Wacław II

Wacław II – książę krakowski od roku 1291 i król Polski od roku 1300 -  1305

„Pobożny aż do zabobonności, odznaczał się Wacław podejrzliwością i nerwowością, zadziwiającą współczesnych, a łatwo tłumaczącą się przeżyciami z dzieciństwa. Nigdy nie przestał się bać burzy i ciemności, nie znosił miauczenia kotów. Stale miotał się między ambicją, która kazała mu rozszerzać granice panowania, sięgać po coraz to nowe ziemie i korony, a świadomością przemijania świata, która pchała go do ascezy. Fizycznie był słaby, choć podobno urodziwy: unikał wysiłku, podróżował mało, a zwłaszcza niechętnie brał udział w wyprawach wojennych”*

Wacław II, Jan Matejko

Wacław pochodzi z rodu Przemyślidów. Jego ojcem był Przemysł Ottokar II – król Czech. Wacław miał siedem lat, kiedy ojciec zginął na wojnie. Jego opiekunem został Otton Wysoki, margrabia brandenburski. Czas jego rządów jest postrzegany okropni. Wraz z panami brandenburskimi, a także możnowładcami czeskimi wykorzystywał kraj. Wacław przebywał w dobrach Ottona m.in. w Berlinie, gdzie był traktowany raczej jak więzień. Nikt nie dbał o wykształcenie przyszłego króla Czech. 
W 1238 roku Otton zrzekł się władzy (oczywiście w zamian za 20 tys. grzywien srebra) i teoretycznie Wacław był już królem Czech, z tym że faktyczną władzę przejęła jego matka Kunegunda wraz ze swym nowym mężem – Zawiszą z Falkensteinu – który był tylko rycerzem, więc ich małżeństwo na arenie międzynarodowej było odbierane bardzo krytycznie.

Relacje Wacława z Zawiszą popsuły się wyraźnie, gdy zaczęli mieć inne zdanie o polityce zagranicznej. Wacław był raczej za sojuszem z Habsburgami, a tymczasem Zawisza był temu przeciwny. Jednak w 1288 roku pod Znojmem Wacław spotkał się z Albrechtem austriackim i zawarli sojusz. Wacław miał wycofać się z ekspansji na Adriatyk, a Albrecht miał pomóc królowi Czech w zdobyciu ziem polskich. Niedługo później Zawisza został pojmany i ścięto mu głowę, co według legendy, zrobiono zaostrzoną deską.  Drogę do władzy w Polsce otworzyła mu śmierć Henryka IV Probusa w roku 1290. Wacław swoje pretensje do tronu opierał na rzekomym zapisie dzielnicy, którego dokonać miała księżna Gryfina (żona Leszka Czarnego). O władzę rywalizował jeszcze z Przemysłem II i Władysławem Łokietkiem. W 1291 roku zorganizował wyprawę, podczas której zdobył Kraków. Ponowny spór między Wacławem a Władysławem wybuchł po śmierci Przemysła II, kiedy Łokietek został władcą w Wielkopolsce i na Pomorzu. Niestety jego rządy budziły niezadowolenie u poddanych i zawiązała się przeciw niemu silna opozycja, która na tronie chętniej widziała Henryka Głogowskiego. Chcąc wzmocnić swoją pozycję w 1299 roku Władysław postanowił uznać zwierzchnictwo Wacława, ale nie zmieniło to jego sytuacji. Część możnowładców wielkopolskich wysłała do króla Czech propozycję objęcia rządów przez Wacława. Warunkiem był jego ślub z córką Przemysła II – Ryksą. W 1300 roku ukoronowano Wacława na króla Polski. Początkowo poddani byli zadowoleni z rządów Przemyślidy. Jednak twarde rządy starostów czeskich i wprowadzenie nowego prawa wzbudziło już mniejszy zachwyt. Zwłaszcza Jan Muskata, biskup krakowski, był surowy dla poddanych – ścinał opornych, torturował, zabierał majątki. W tej sytuacji w 1304 roku Władysław Łokietek wrócił na ziemie polskie i tym razem został przyjęty bardzo serdecznie.

Korona Przemyślidów

W 1301 roku udało mu się zdobyć koronę węgierską dla swojego syna Wacława III, który tam przyjął imię Władysław V. Władca ten pozostawił po sobie dosyć nieprzyjemny obraz. Opisywano go jako pijaka, człowieka prowadzącego rozpustny tryb życia i niesłuchającego rad bardziej doświadczonych osób w jego otoczeniu. Jego koronacja sprawiła, że przeciw Przemyślidom zawiązała się silna koalicja, do której należał sam papież Bonifacy VIII. W 1303 roku papież przyznał koronę węgierską Karolowi Robertowi przy czym zwolnił poddanych Wacława z wierności wobec niego. W dodatku w 1304 roku na Czechy najechał Albrecht Habsburg, a w tym samym czasie przeciwnicy Wacława na Węgrzech udzielili pomocy Władysławowi Łokietkowi, który był głównym przeciwnikiem Przemyślidy jeśli chodzi o Polskę.  Sam Wacław III został zamordowany w 1306 roku w Ołomuńcu, podczas wyprawy na Polskę. Zabójstwo to jest wielką tajemnicą – nie wiadomo, kto to zrobił i nie wiadomo czy działał na czyjeś zlecenie. Podejrzany jest jednak rycerz Konrad z Dotensteinu.



Źródło:  Poczet królów i książąt polskich autorstwa Lecha Bielskiego i Mariusza Trąby

---

* B. Zientara, Wacław II. W: Poczet królów i książąt polskich. Red. A. Garlicki. Warszawa 1984